VATIKAN Najmoćnija mikrodržava na svetu

Vatikan je jedna od evropskih mikro-država, i nalazi se na Vatikanskom brežuljku u zapadnom delu centra Rima, nekoliko stotina metara udaljen od obala reke Tibar. Granice prema Italiji u potpunosti slijede gradske zidine, koje su izgrađene da bi zaštitile Papu. Ime Vatikan dolazi od latinskog Mons Vaticanus, što je označavalo Vatikanski brežuljak. No, Vatikan je, osim na Vatikanskom brežuljku, izgrađen i na Vatikanskim poljima, gdje je glavnina današnjeg Vatikana.

Vatikan izvan svojih granica posjeduje određene objekte koji imaju ekstrateritorijalni status. Najpoznatija eksteritorijalna jedinica izvan Vatikana je Castel Gandolfo, papinski ljetnikovac u jugoistočnim predgrađima Rima, a jedan je od naselja poznatih pod nazivom Casteli Romani. Osim Castel Gandolfa, eksteritorijalni status ima još oko 20 građevina u Rimu, od kojih su najvažnije bazilike Sv. Ivana Lateranskog i Sv. Marije Velike. Vatikan ima oko 900 stanovnika koji žive unutar gradskih zidina, i to su visoki službenici, monahinje, kao i Švajcarska garda, dobrovoljna vojna organizacija.

I pre pojave hrišćanstva prostor današnjeg Vatikana se smatrao svetim i nije bio naseljen. U 1. veku nove ere, na tom području car Kaligula gradi cirkus, koji je posle njega dovršio Neron, po kojemu je cirkus dobio ime. Obelisk koji je danas na Trgu Svetog Petra je na to mjesto donesen iz Neronovog cirkusa, a izvorno potiče iz Heliopolisa u današnjem Egiptu. Prema predanju, u tom cirkusu je Sveti Petar razapet naglavačke, i sahranjen je na mestu gde je danas bazilika Sv. Petra.

Istorijat

Tokom vekova, papinski uticaj  je rastao i pape su stvorile veliku i moćnu državu koja je svojevremeno zauzimala veliki dio Apeninskog poluostrva. Takvo stanje je bilo sve do sredine 19. stoljeća, kada je to područje preuzelo novonastalo italijansko kraljevstvo. Vatikan nije bio tokom cele istorije sedište pape, već su to bile Lateranska palata, Kvirinalska palata, a od 1309. do 1377. pape su stolovali u Avinjonu u Francuskoj.

Nakon ujedinjenja Italije status papinstva je ostao nedefinisan sve od 1861. do 1929. godine, što je ostalo poznato pod nazivom Rimsko pitanje. Područje Vatikana je do 1929. godine bilo pod upravom tadašnjeg rimskog distrikta Borgo, ali je Garantnim zakonom Italija jamčila papama određena prava i počasti.

Pape su tokom tog vremena odbijale da priznaju italijanskog kralja kao poglavara Rima i odbijali su da napuste Vatikan, a poslednji vladar „Papinske države“, papa Pije 11. je ostao poznat kao Vatikanski zarobljenik. Stanje je napokon rešeno 11. februara 1929. kada je potpisan Lateranski ugovor između Vatikana i Kraljevine Italije. Ugovor su potpisali Benito Mussolini i kardinal Pietro Gasparri. Ugovor je osigurao neovisnost Vatikana i posebni status Katoličke Crkve u Italiji. Godine 1984. novi je ugovor priznao Katoličanstvo kao državnu vjeru u Italiji.

Sikstinska kapela

Sikstinska kapela je najpoznatija kapela u Apostolskoj palati, zvaničnoj rezidenciji papa u Vatikanu. Čuvena je po svojoj arhitekturi i fresko dekoraciji koju su radili najveći majstori renesanse: Mikelanđelo, Rafael, Bernini i Botičeli. Pod patronatom pape Julija II, Mikelanđelo je od 1508. do 1512. oslikao 1100 m² tavanice Sikstinske kapele. Danas se ona smatra Mikelanđelovim najznačajnijim slikarskim dostignućem.

Kapela je dobila ime po papi Sikstu Četvrtom, koji je restaurirao staru Veliku kapelu između 1477. i 1480. Tokom ove restauracije Pjetro Peruđino, Sandro Botičeli i Domeniko Girlandajo su naslikali niz fresaka koje opisuju Mojsijev i Hristov život. Papa Julije Drugi naručio je 1508. od mladog Mikelanđela da oslika svod Sikstinske kapele. Taj monumentalni rad ostvaren na podlozi izvorno obojenoj u plavo sa zlatnim zvezdama započet je u maju 1508, a dovršen na Dan mrtvih 1512. godine. Objektivne poteškoće usled prostranosti (površini od gotovo 800 m²) i ogoljenosti svodne površine Mičelangelo je briljantno svladao izumom koji otkriva svu složenost njegovog genija. On je iznad stvarnih arhitektonskih elemenata postavio oslikanu arhitektonsku strukturu koja je, zapanjujućim trodimenzionalnim efektima, smestila različite figurativne teme.

Rad na oslikavanju svoda otkriva da je pored slikarstva i kiparstva Mikelangelo bio i revolucionarni arhitekta. Proroci, sibile i svi drugi likovi predstavljaju ostvarenja velikog umetnika koji je znao da na izvanredan način spoji slikarstvo, kiparstvo i arhitekturu, iskoristivši posebno poimanje svoda za dinamično uklapanje impozantnih likova u prizore.

Freska „Poslednji sud“ na zapadnom zidu, iza oltara, je jedinstveno, veličanstveno i neponovljivo delo, koje je Mikelanđelo započeo 1535, na zahtev pape Papa Pavla Trećeg a završio 1541. Trista likova ispunjava nacrt zapanjujuće doslednosti i jasnoće, gde je prostor organizovan kao istinska arhitektura likova. Veličanstvenim prizorom dominira lik Hrista, neumoljiva Sunca, uzdignute desnice, u znak osude. Bogorodica uz njegov bok predstavlja uvek živu vezu između Hrista i čovečanstva. Ostali likovi suda su proroci, apostoli i mučenici. S desna Mojsiju su izabrani, s leva osuđeni. Na nebu su, u lunetama, svrstani anđeli s predmetima kojima je mučen Hrist. U dnu levo je prizor uskrsnuća mrtvih: grupa anđela u sredini, noseći sudnju knjigu, duvaju u trube, dok iz otkrivenih grobova ustaju mrtvi da bi se okupili u Jošafatskoj dolini. I dok se dobri uzdižu u Nebo praćeni nemoćnim besom demona, zli su survani u bezdan, gde ih čeka Haron s lađom i Minos, pakleni sudija.

Bazilika Svetog Petra

Staru baziliku sv. Petra, najpoznatiji i najveći starohrišćanski hramkršćansku baziliku, sagradio je car Konstantin Veliki na molbu pape Silvestra 326. godine na mjestu mučeništva sv. Petra, u blizini Neronovog cirkusa. Bazilika je bila na uzvišenju do kojega je vodilo stepenište s 35 stuba. Iako je golemi središnji prostor bio dug oko 60 metara crkva je bila konstruktivno jednostavna i imala je otvoreno krovište. Redovi gusto postavljenih stupova delili su zgradu u glavnu i četiri pobočne lađe. Glavna lađa (brod) i pobočne na zapadu su završavale s pet lukova od kojih je središnji bio trijumfalni luk (slavoluk). Iza toga nalazila se bema, prostor iz kojeg se možda razvio transept u kasnijim crkvama kružnog tipa (u bemi ili povišenom dijelu svetišta nalazila se, iza baldahina, grobnica sv. Petra). Iza nje je bila apsida iz koje su biskupi održavali mise.

PROČITAJTE KLIKOM OVDE NAJVAŽNIJE AKTUELNE VESTI