Džamije na temeljima srpskih manastira
Istraživač srpske istorije dr Goran Komar došao do dokaza da na prostoru Stare Hercegovine postoje brojni tragovi turskog vandalizma
Profimedia.rs
Istraživač srpske istorije dr Goran Komar iz Herceg Novog pozvao je nadležne ustanove u BiH i Republici Srpskoj da što pre zaštite otkrivene nadgrobne spomenike iz srednjeg veka, a naročito one sa ćiriličkim natpisima. On je došao do dokaza da je džamija u selu Pridvorica u Gatačkom Borču sagrađena na temeljima pravoslavnog manastira, i da je prilikom istraživanja saznao da je veliki broj srednjovekovnih nadgrobnih spomenika izmešten iz temelja i zidova džamije u tom selu!
- Džamija se trenutno obnavlja, što je u građevinskom smislu skoro završeno. Prilikom ranijih obnova, spomenici su zadržavani kao građevinski materijal. Kada sam sa svojim timom posetio Pridvoricu, pomno smo pregledali sve izmeštane spomenike iz temelja i zidova džamije, i izbrojali 47 dokaza! Svi su sagrađeni od belog krečnjaka i svi su tipa sanduka. Na pojedinim se vide i tragovi maltera. Većina ovi spomenika čuva ćiriličke natpise iz srednjeg veka. Na jednom od njih piše: "Ovde leži Rapalo kaluđer". Na taj način otkrivamo da je tačno narodno predanje Gatačkog Borča koje govori o pravoslavnom manastiru na mestu džamije - kaže Komar.
Više dokaza
I u Bijeljini su temelji džamije krili desetine ovakvih grobnih spomenika sa mnoštvom natpisa, pa čak i jednim imenom ktitora crkve! I hram u Herceg Novom, koji je podigao herceg Vlatko Kosača tokom osme decenije 15. veka, posle turskih osvajanja pretvoren je u džamiju.
Dodaje da je drugi natpis uklesan u prostoru čvorišta nadgrobnog krsta, koji je najverovatnije polomljen i uzidan u zdanje džamije prilikom rušenja starog pravoslavnog manastirskog groblja. Nedostoje mu horizontalna greda, ali je i danas sasvim vidljiv natpis: "...vić usječe ovaj krst Radoje Kovač".
- U blizini, uzvodnije, nalazi se crkva posvećena Svetom knezu Lazaru, sa grobljem koje je takođe porušeno 1942. godine. I ona je sagrađena na srpskom pravoslavnom manastiru na lokalitetu Dubrave.
U neposrednoj blizini, na platou visoko iznad Neretve, postoje velika srednjovekovna groblja sa veoma krupnim i starim primercima stećaka tipa sanduka i slemenjaka, to su predeo koji se i sada naziva Varoš, kao i predeo Kaluđerovine. Kraj ceste, povezna sa grobnom gomilom, nalazi se spomenik sa ćiriličkim natpisom.