VEČNO SEĆANJE NA ĆIRILA I METODIJA Crkva koju su podigli učenici osnivača srpske pismenosti

 

Crkva Svetog Klimenta i Pantelejmona je pravoslavna crkva u mestu Plaošnik kod Ohrida, koju je podigao učenik Svetih Ćirila i Metodija, Sveti Kliment Ohridski 863. godine, na temeljima prethodne ranohrišćanske crkve posvećene Svetom Pantelejmonu.

Prevodom liturgijskih i biblijskih knjiga, Ćirilo i Metodije su postavili temelje slovenskoj pismenosti a njihovi učenici Kliment i Naum su sastavili pismo ćirilicu, te je Crkva Svetog Pantelejmona bila svojevrsna škola u kojoj su monasi učili da pišu na staroslovenskom jeziku ćirilicom kako bi napisali prvu Bibliju na staroslovenskom jeziku. Prvobitna crkva sa svim odlikama vizantijske arhitekture 9. veka bila je izgrađena na temeljima znatno veće ranohrišćanske crkve. Crkva Sv. Klimenta obnavljana je u 12. i 13. veku, kasnije su joj dograđene kapele, a u 14. veku dograđeni su joj narteks i zvonik.

U Crkvi Sv. Klimenta 1924. godine, u narteksu sa leve strane nalazila se freska Bogorodica sa Hristom, a pored nje prikazan je lik srpskog velmože Ostoje Rajakovića - „po guslama Ugarčića“ - iz 14. veka, rođaka Marka Kraljevića. Iznad njegovog prikaza stajao je natpis: „Prestavi se rab Božiji Ostoja Rajaković, surodnik Kralja Marka, zet župana Grote leta 1379. oktombrija 10. Vas že molju bratija moja ljubimaja na prestolu molite se za mene ko Gospodu“.

Poznato je da je crkva bila puna srpskih spomenika, ali su ih bugarski šovinisti uništili ili odneli. Na lancu kod kivota sa moštima Sv. Klimenta visio je polijelej napravljen od kruna koji je bio poklon cara Dušana hramu. Krune, ali i druge predmete kao što su stare ikone i 22 najstarije staroslovenske knjige pisane na pergamentu, dveri sa ikonostasa sa kraja 13. veka, srebrno kandilo, staru mitru Sv. Klimenta ukrašenu zlatom i ikonu Presvete Bogorodice, koju je Ana

Komnina lično izvezla zlatnim koncem, odneli su Bugari da bi uklonili sve tragove srpske vlasti iz crkve. Ali nisu primetili jednu odaju na tavanici iznad oltara gde je pronađen kovčeg pun starina. Veliki srpski naučnik Mihajlo Pupin poklonio je crkvi Sv. Klimenta veliko zvono, ali tad još nije bio izrađen zvonik.

Tokom 1924. u crkvi su se, pored hrišćanskih, nalazili i paganski spomenici, ali sa izmenjenom namenom. U oltaru je veliki rimski kameni kapitel bio pretvoren u krstionicu, a u dozidanom oltaru je stajao rimski kameni ćup u kome su držali zejtin koji se delio vernicima.

Grob Sv. Klimenta je prvobitno bio u hramu Manastira Sv. Pantelejmona u Ohridu.

U 15. veku je odatle prenet u crkvu posvećenu prazniku Uspenja Presvete Bogorodice. Srbi su izneli mošti i doneli ih u Uspenski hram, od tada prozvan Sv. Kliment.

U 15. veku, po osvajanju srpskih teritorija, Turci su pretvorili crkvu u džamiju i prisvojili manastirski posed. Kada su početkom 16. veka dozvolili obnovu hrišćanskih crkava, obnovljena je i Crkva Sv. Pantelejmona. Ipak, na kraju 16. veka i početkom 17. veka Turci su je srušili i na njenom mestu podigli džamiju, a ostaci te džamije i danas su vidljivi.

U crkvi se 1930. godine nalazila vredna ikona Hristosa Psihotirosa - Dušespasitelja. Kod crkve je između dva rata podignuta nova zvonara u kojoj su sačuvane dve kamene vizantijske ploče, ostaci starog prvobitnog hrama.

Postojeća crkva nosi naziv Sv. Klimenta zbog njegovih moštiju koje se u njoj nalaze, ali u stvari to je Uspenski hram ili crkva Manastira Bogorodice Perivlepte u gornjem ohridskom gradu.

Pre drugog svetskog rata, 1933. godine, u manastirskoj porti Sv. Klimenta je bilo nekoliko grobova, a među njima kivot sa moštima Sv. Klimenta, ali bez glave koju su odneli grčki monasi u svoj manastir Sv. Antonija. Manastir je bio bogat starim freskama i pisanim spomenicima kao što je drveni kip Sv. Klimenta iz 14. veka, dosta oštećen, koji u jednoj desnoj ruci drži jevanđelje, a levom rukom blagosilja. Crkva je, poput mnogih u Ohridu, bila zapuštena čak i prekopavana u potrazi za blagom.

Temeljna arheološka iskopavanja sprovedena su tek 1965. godine i tada su dobijene tačnije informacije o izgledu prvobitne Crkve Sv. Klimenta. Tada je nastala ideja o potpunoj rekonstrukciji prvobitne crkve iz 863. godine, koja je započeta 2000, a završena 2002. godine. Obnovljen je i zvonik sa desne strane crkve. U hramu sa desne strane od oltara nalazi se kivot Sv. Klimenta.

 

PROČITAJTE KLIKOM OVDE NAJVAŽNIJE AKTUELNE VESTI