JEDINA SRPSKA CRKVA U PRESTONICI MAĐARSKE Hram koji je osveštao patrijarh Arsenije Čarnojević

 

Srbi su na ovim prostorima živeli još pre vladavine kralja Žigmunda (1368-1437) i Matije Korvina (1458-1490), gde su služili kao kraljevski šajkaši (lađari).

Peštu su osvojili Turci ubrzo nakon Mohačke bitke (1526), a Srbi u Pešti su već tada imali svoju crkvu. Pouzdano se zna da se nalazila u varoškoj četvrti u južnom delu gradskih zidina, nedaleko od Dunava. Dakle, na istoj lokaciji kao i današnja srpska crkva. O tom hramu postoje samo šturi podaci. Zna se da je bila posvećena Svetom velikomučeniku Georgiju i da je 1655. godine imala svoje zasebno groblje, pored čuvene Kečkemetske kapije. U svom putopisu iz 1660-1664. godine poznati turski putopisac Evlija Čelebija (1611-1683) navodi da su Srbi u Pešti imali svoj hram. Postojanje srpske crkve u tursko doba potvrdile su i iskopine tokom restauratorskih radova vođenih 1959. godine. Taj hram je razrušen za vreme oslobođenja Pešte od Turaka 1686. godine. Godine 1690. za vreme Velike seobe srpska zajednica u Pešti se znatno uvećala, a s time se javila i potreba da peštanski Srbi dobiju svoju bogomolju. Srbi su 10. maja 1695. leta Gospodnjeg od komorske administracije dobili dozvolu da započnu radove na obnovi crkve. Tri godine su trajali napori i poslovi. Oltarska apsida, pošto nije bila oštećena zbog masivnih zidova, sačuvana je i na nju su dozidali novu lađu crkve. Izgled te crkve, u nepouzdanoj crtačkoj stilizaciji, nalazi se na crkvenom pečatu iz tih godina.

Hram je na veliko oduševljenje peštanskih Srba 1698. godine osveštao sedokosi patrijarh Arsenije Čarnojević uz sasluženje Jeftimija Popovića, mitropolita budimskog, Atanasija Ljubojevića, mitropolita bosanskog i zrinopoljskog, te Isaije Đakovića, episkopa jenopoljskog. Patrijarh Arsenije je tom prilikom, po kanonima, hramu podario antimins koji je sam naručio od uvaženog austrijskog majstora Johana Faliguma. Otisak bakroreza na platnu sa prikazom polaganja Hrista u grob rađen je u Gracu 1692. godine, a danas se čuva u Muzeju Eparhije budimske u Sentandreji. Tome da je današnji hram podignut na osnovama stare crkve svedoče i nalazi koji su pronađeni tokom restauratorskih radova 1959. godine.

U prvoj polovini 18. veka Srbi su činili značajan deo stanovništva Pešte, pa se ukazala potreba za gradnjom veće i čvršće crkve. Konačno, 1731. godine urađen je projekat za novu crkvu u baroknom stilu, koja je i izgrađena 1733. godine. Barokni zvonik je dograđen 1752. godine. Prvobitni ikonostas za crkvu je uradio Stefan Tenecki.

Godine 1838. Budimpeštu su zadesile velike poplave. Tada je stradao stari ikonostas. Stoga je 1850. godine crkva dobila novi ikonostas u duhu neorenesanse. Tvorac novog ikonostasa bio je jedan grčki umetnik.

Crkva Svetog Georgija u Pešti vekovima je bila druga po značaju crkva srpske zajednice u Budimpešti, posle Crkve Svetog Dimitrija na Tabanu, delu Budima. Međutim, kako je data crkva teško oštećena tokom Drugog svetskog rata, ona je porušena 1949. godine „u čast“ 70. rođendana Staljina. Na taj način je peštanska crkva postala jedina srpska bogomolja u Budimpešti.

Crkva Svetog Georgija u Budimpešti je danas živa crkva, sa redovnim liturgijama i posetama vernika i drugih posetilaca. U hramu se, pored toga, čuvaju još mnoge umetničke vrednosti, koja uključuje i bakroreznu grafiku sa prikazom zaštitinika hrama iz 1701. godine. Jedno od najdragocenijih umetničkih dela je vezena plaštanica Hristofora Žefarovića sa predstavom polaganja Hrista u grob.

 

 

 

PROČITAJTE KLIKOM OVDE NAJVAŽNIJE AKTUELNE VESTI