Društveno središte američkih Srba

Crkva je prvo postojala pod imenom „Crkva Svete Trojice“, pre nego što je otkupljena od Episkopalne njujorške crkve 1943. godine. Sagrađena je 1850. godine, a arhitekta koji ju je projektovao bio je Ričard M. Apdžon i sagrađena je u gotskom stilu. Dok je još pripadala episkopalnoj crkvi u njoj je održana prva pravoslavna liturgija u Sjedinjenim Američkim Državama 1865. godine. Iako je crkva ponuđena Ruskoj pravoslavnoj crkvi, kao i Grčkoj pravoslavoj crkvi, ipak je odlučeno da se da Srbima jer nisu imali crkvu u ovom delu Sjedinjenih Američkih Država. Projekat je podržavao i kralj Petar II Karađorđević, kao i vladika Nikolaj Velimirović koji je imao dugogodišnje i prijateljske odnose sa engleskom Anglikansom crkvom i jedan je od zaslužnih ljudi za dobijanje crkve u Njujorku. Zvanično, crkva je osnovana 1937. godine, registrovana 1940. Godine, a ceo crkveni kompleks kupljen je 1942. za 30.000 dolara. To je za ono vreme bila ogromna svota, pa je isplaćivana u ratama. Nakon završetka Drugog svetskog rata, ova crkva bila je jedino mesto gde su srpske izbeglice mogle da se sretnu, očuvaju svoju veru i nacionalni identitet.

U crkvi se nalazio vizantijski ručno rađen ikonostas donet iz manastira Sveti Naum u Ohridu. Ikone je radio ruski ikonopisac Ivan Meljinkov. Crkva je šezdesetih godina 20. veka oštećena u eksploziji koja se dogodoila u neposrednoj blizini kada je originalno oslikano uništeno, pa je zamenjeno vitražima u vizantijskom stilu. Crkva je proglašena zgradom od nacionalnog zanačaja, a u dvorištu crkve se nalazi bista Nikoli Tesli. Crkvu je često posećivao Petar II Karađorđević, a posetio je i njegova svetost patrijarh srpski Pavle 1992. godine u oktobru mesecu. To je bio prvi put da patrijarh srpski Pavle poseti neku crkvenu zajednicu u Njujorku.

Crkva je gotovo potpuno izgorela 1. maja 2016. Godine, na Vaskrs. U februaru 2018. godine, Živojin Jakovljević, protojerej stavrofor i starešina hrama je izjavio da je obnova u toku. Hram je u potpunosti pokriven, prva faza je završena u jesen 2020. godine, kada je srpska svetinja stavljena pod krov i u potpunosti obnovljena spolja.

Godine 2021, Zavod za zaštitu spomenika Grada Njujorka dodelio je Sabornoj crkvi Svetog Save na Menhetnu nagradu „Lusi G. Mozes” za restauraciju hrama nakon požara.  Veoma reprezentativnog izgleda, crkva Svetog Save ima status građevine od istorijskog značaja za grad NJujork. Pored crkve postoji još jedan redak biser arhitekture 19. veka - parohijski dom, koji je poslednji sačuvani spomenik čuvenog arhitekte DŽejkoba Reja Molda.

 

PROČITAJTE KLIKOM OVDE NAJVAŽNIJE AKTUELNE VESTI