OTVORENO SVEDOČASTVO ISTORIJE Zemunsko groblje

Groblje za pripadnike rimokatoličke vere nastalo je posle 1717. godine na uzvišenom desnom platou iznad Donjeg grada, da bi krajem osamnaestog veka, na plato bilo izmešteno i pravoslavno groblje koje se nalazilo u blizini Svetonikolajevske crkve i na istočnoj strani današnje Sinđelićeve ulice. Jevrejsko groblje je formirano na prostoru severozapadno od rimokatoličkog, a najstariji datovan spomenik na tom groblju je iz 1746. godine.

beogradska groblja

Nekada izvan bedema grada, Zemunsko groblje danas je okruženo nastanjenim kompleksima, od kojih je odvojeno najvećim delom podignutim ogradama i konfiguracijom tla. S južne strane oivičeno je starim odbrambenim zidom s puškarnicama iz 1841, koji se pruža i čini neparnu stranu Grobljanske ulice. Sa zapadne strane ograničeno je ivicama desnog brega iznad Ulice cara Dušana do parcela zgrada prema Ulici Sibinjanin Janka i nastavka iste ulice do porte nadgrobne crkve Sv. Dimitrija (Hariševa crkva), na severnoj i istočnoj strani.

Proširenje

Pitanje proširenja, a zatim i izmeštanja zemunskog groblja pokrenuto je prvi put tridesetih godina dvadesetog veka, jer se ono našlo u potpuno izgrađenim, nastanjenim blokovima Donjeg grada, Gardoša i Gornje varoši. Inicijativa za izmeštanje groblja pokretana je tokom i nakon Drugog svetskog rata, ali do toga nije došlo, a zbog izuzetnih kulturnoistorijskih vrednosti 1973. godine odlučeno je da bi Zemunsko groblje trebalo tretirati poput Novog groblja, s idejom da bude pretvoreno u spomen-park.

Nemogućnost proširivanja zemunskog groblja za potrebe daljeg sahranjivanja stanovnika opštine Zemun rešen je izgradnjom Bežanijskog groblja, ali Zemunsko groblje nije zatvoreno za sahranjivanje, već se na njemu i dalje obavljaju sahrane onih stanovnika Zemuna koji na tom prostoru imaju grobna mesta i grobnice u kojima su sahranjeni njihovi preci.

beogradska groblja

23 celine

Rimokatoličko i pravoslavno groblje na bregu Gardošu iako su razdvojeni konfiguracijom tla danas čine jednu celinu, od ukupno 23 parcele, od kojih je 15 na pravoslavnom groblju. Na zapadnoj strani pravoslavnog groblja tridesetih godina dvadesetog veka formirano je tzv. rusko groblje. Jevrejsko groblje je prilikom rekonstrukcije groblja 1977. godine pretvoreno u posebnu memorijalnu celinu na manjem prostoru na kojem su pregrupisani stari nadgrobni spomenici.

Na delu oslobođenog prostora starog jevrejskog groblja izgrađeni su 1977. godine rozarijumi i kolumbarijumi, po projektu arhitekte Branislava Nestorovića. Na drugom delu oslobođenog prostora i danas se obavljaju sahrane pripadnika Jevrejske zajednice opštine Zemun. U okviru jevrejskog dela groblja nalazi se i zajednički spomenik posvećen žrtvama fašizma 1941–1945, s imenima stradalih Jevreja u toku Drugog svetskog rata. U blizini jevrejskog dela groblja Savez boraca NOR-a podigao je 1957. godine Spomenik Žrtvama fašističkog terora 1941–1944. nad masovnom grobnicom stradalih u logoru Staro Sajmište.

Crkva svetog Dimitrija

beogradska groblja

Na pravoslavnom delu Zemunskog groblja nalazi se crkva Sv. Dimitrija, poznatija kao Hariševa kapela, građena je tokom 1874. godine po projektu arhitekte Svetozara Ivačkovića, kao zadužbina uglednog zemunskog trgovca Dimitrija Petrovića i njegovog zeta Grigorija Hariša. U crkvenoj porti sahranjivani su od 1944. godine, zbog nedostatka prostora, i građani, pošto je o porti, kao i o celom groblju, odlučivala određena opštinska služba. Međutim, zemunska Srpska pravoslavna crkvena opština je 1957. godine uputila nadležnom organu Narodnog odbora predstavku „o obustavi sahranjivanja u porti“, koja je sastavni deo postojeće, zakonom zaštićene crkve. Iste godine ovaj zahtev je povoljno rešen i od tada se (od 1949) u porti sahranjuju, kao i ranije, sveštena lica i zaslužni članovi konfesionalne opštine sahranjivani odobrenjem Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke i Srpske pravoslavne crkvene opštine u Zemunu, u čijoj nadležnosti je crkva i danas. U porti se nalazi i zajednički spomenik stradalim u nacističkom logoru u Staroj Gradišci.

Na pravoslavnom delu Zemunskog groblja nalazi se više memorijalnih spomen-obeležja, poput Spomenika umrlim članovima Zemunskog srpskog dobrovoljačkog pozorišnog društva iz 1895. godine; Spomenika srpskim vojnicima poginulim i umrlim za vreme Prvog svetskog rata, podignutog nad kosturnicom 1928. godine, Spomenika nad kosturnicom stradalih planinara.

Na površini Zemunskog groblja izgrađena je i uređena 1972. godine parcela (groblje) boraca iz NOR-a. Na groblju Zemun svoj večni počinak našli su velikani poput lekara dr Jovana Subotića, kulturnog radnika i upravnika Tekelijanuma Steve Popovića, književnika i publiciste Ota Bihalji-Merina, akademika Ivana Klajna i drugih.

Kapela Gospe

U okviru rimokatoličkog dela groblja nalazi se kapela Žalosne Gospe, formirana još prilikom nastanka groblja, ali današnji izgled se pripisuje radovima koji su na njoj izvršeni 1811. godine. Na kapeli se izdvaja izuzetno vredna predstava Isusa Hrista u visokom reljefu, rad vajara Rudolfa Valdeca. U okviru ovog dela groblja 1928. godine podignuto je Spomen-obeležje palim ratnicima u Svetskom ratu 1914–1918. nad zajedničkom grobnicom austrougarskih vojnika.

Kulturno dobro Republike Srbije

Zemunsko groblje je 1994. godine proglašeno za kulturno dobro Republike Srbije. Zemunsko groblje je ušlo u sastav beogradskih gradskih grobalja 1. januara 1970. godine, od kada se o njegovom uređenju i održavanju stara JKP „Pogrebne usluge“ Beograd, koje posebnu pažnju posvećuje ovom istorijskom groblju. Zahvaljujući dugogodišnjem iskustvu i stručnosti, JKP „Pogrebne usluge“ Beograd je učestvovalo u sanaciji Hariševe kapele na Zemunskom groblju, a obezbeđuje i pogodnosti za stabilizaciju nadgrobnih obeležja primenom nove tehnologije koja garantuje njihovu dugotrajnu stabilnost. Planirane su aktivnosti koje će doprineti očuvanju i funkcionalnosti ovog najstarijeg beogradskog groblja.

Informišite se

Za sve informacije u vezi s održavanjem i uređenjem Zemunskog groblja, sugrađani se mogu obratiti na adresu elektronske pošte: info@beogradskagroblja.rs, ili putem kontakt forme na veb sajtu JKP Pogrebne usluge Beograd: www.beogradskagroblja.rs.

PROČITAJTE KLIKOM OVDE NAJVAŽNIJE AKTUELNE VESTI