HE „Bajina Bašta“ gradilo je oko 2.000 ljudi!
Protočna hidroelektrana „Bajina Bašta“ u Perućcu najveći je hidroenergetski objekat sagrađen na Drini. Puštena je u rad 1966, ali ideju o gradnji takvog objekta imao je naš poznati inženjer Miladin Pećinar pre Drugog svetskog rata. On je tada izradio predlog izgradnje hidroenergetskog postrojenja i upravo taj projekat je i usvojen za izgradnju današnje hidroelektrane na Drini.
Shutterstock
Prva faza izgradnje HE „Bajina Bašta“ otpočeta je 1961, a radovi su završeni u maju 1962. Obuhvatala je radove na prokopavanju novog korita Drine na desnoj obali reke, dok je na levoj polovini korita izgrađen betonski zagat. Druga faza izgradnje započela je rušenjem zagata prve faze, masovnim miniranjem u maju 1964. Za skretanje reke kroz lamele na desnoj strani izgrađen je zemljani nasip. Do kraja 1965. izbetonirana je brana na oko 10 metara od krajnje visine, a mašinska zgrada je do jula 1965. godine osposobljena za montažne radove. Treća faza izgradnje se mogla izvršiti samo prilikom niskog vodostaja Drine. Ovi radovi su izvršeni nakon prolećnih velikih voda 1966. Hidroelektranu „Bajina Bašta“ u Perućcu pustio je u pogon Josip Broz Tito, tadašnji predsednik Jugoslavije, 27. novembra 1966.
Na izgradnji ovog objekta bilo je zaposleno, uz 22 inženjera i 45 tehničara, 65 poslovođa, 300 radnika mašinske i elektro struke, 350 tesara, 140 armirača, 125 minera, 90 betoniraca, 30 zidara i oko 550 nekvalifikovanih radnika, dok je na montaži opreme i drugim radovima bilo angažovano oko 700 radnika i tehničkog osoblja.
Reka Drina je pregrađena betonskom branom visokom 90,5 metara i dugačkom 460 metara, koja formira veštačko jezero Perućac. Akumulaciono jezero dugo 52 kilometra proteže se do Višegrada. Uz branu se nalazi mašinska zgrada sa četiri agregata pojedinačne snage 105,6 MW, koji godišnje u proseku proizvedu 1.522 GWh. Turbine su instalacione snage 109 MW sa 136,36 obrtaja u minutu. Generatori su aktivne snage 105,6 MW. Blok transformator je nominalne snage od 112 MVA. U objekte ove hidroelektrane ugrađeno je 250.000 tona cementa, 11.000 tona betonskog gvožđa i utrošeno oko 30.000 kubika građe.
Inače, od Šćepan polja, gde Drina nastaje od reka Pive i Tare, pa do Rače Bosanske, na svom krivudavom toku duga je 346 kilometara. Prema količinama vode, padovima i obliku sliva, može se podeliti na tri dela: gornji tok, od Šćepan polja do ušća Lima, veoma pogodan za energetsko korišćenje, zatim srednji tok, od ušća Lima do Zvornika, takođe pogodan za energetsko korišćenje, i donji tok od Zvornika do ušća u Savu, koji u pogledu energetskog korišćenja vodene snage nema onakav značaj kao srednji i gornji tok.
Kada je Drina pregrađena branom dugom 460 i visokom 90 metara, stvoreno je Perućačko jezero, koje doseže sve do Višegrada i Andrićeve na Drini ćuprije.
Perućačko jezero je akumulaciono jezero koje se vodom snabdeva iz reke Drine, površine oko 12,5 kvadratnih kilometara pri koti normalnog uspora, ukupne zapremine 345x106 kubika vode, a dubine do 60 metara. Dužina akumulacionog bazena pri maksimalnom usporu iznosi 55 kilometara, najmanja širina je oko 150, a najveća oko 1.000 metara. Sredina jezera predstavlja granicu između Republike Srpske, BiH i Srbije.
Početkom juna 2009. godine, odnosno nakon 42,5 godine rada, započeli su radovi na revitalizaciji četiri agregata HE „Bajina Bašta“. Revitalizacijom, koja je trajala narednih pet godina, instalisana snaga HE „Bajina Bašta“ povećana je za dodatnih 54 MW. Instalisana snaga generatora je 105 MW, dok je snaga blok-transformatora 112 MVA. Revitalizacija je obuhvatila i sistem upravljanja, lokalnu komandu, električne zaštite, turbinsku opremu, polja agregata razvodnog postrojenja 220 kV sa proširenjem, sopstvenu potrošnju elektrane.
Zbog problema na elektronskom delu regulatora agregata u Hidroelektrani „Bajina Bašta“, izazvanih starošću i otkazivanjem pojedinih elektronskih komponenti, smanjila se pouzdanost upravljanja radom agregata. Zbog toga je Elektroprivreda Srbije 2016. godine donela odluku da se zamene elektronski delovi regulatora. Ovom kapitalnom investicijom postignuto je da je održavanje tog dela minimalno, a vreme pregleda turbinskih regulatora u toku remonta znatno je skraćeno jer je umesto mehaničkog ugrađen električni logički kontroler koji ima mogućnost neprekidne samodijagnostike, pri čemu upravljački sistem vidi kakvo je stanje regulacije. Novi turbinski regulatori pokazali su se kao veoma pouzdani i opravdali investiciju vrednu više od dva miliona evra.
Za više od 40 godina rada, HE „Bajina Bašta“ proizvela je više od 76.000 GWh električne energije. Pogonska spremnost je, zahvaljujući izuzetno stručnom održavanju, na visokom nivou.