Vek od herojske odbrane Beograda!
Tokom strahovitih borbi za odbranu Beograda oktobra 1915. godine, kada su Srbiju udruženim snagama napale trupe Austro-Ugarske i Nemačke, da bi im se ubrzo pridružila i Bugarska, herojstvo branitelja srpske prestonice zadivilo je mnoge, ne samo saveznike Srbije nego i protivnike.
Profimedia
Udruženim austro-nemačkim trupama sastavljenim od Treće austougarske armije i nemačkog 22. korupsa, pod komandom generala Alfreda Krausa suprotstavljali su se tada iscrpljeni srpski branitelji kojima je zapovedao general Mihailo Živković komandant odbrane Beograda.
Sam Beograd tada su napala dva korpusa, i to 22. pruski rezervni korpus i 8. austrougarski korpus, sa ukupno više od 1.000 topova. Dvodnevna artiljerijska priprema započela je 5. oktobra, kada je na Beograd ispaljeno više od 20.000 granata, uključujući i one najvećeg kalibra iz merzera, i "debele Berte".
Austro-nemačko forsiranje Save i Dunava započelo je 7. oktobra. Napadači su pritom bili deset puta brojniji od branilaca. Usledile su borbe za svaku ulicu, i u njima je učestvovalo i civilno stanovništvo.
Među brojnim, hrabrim, najvećim delom zaboravljenim, herojima odbrane Beograda posebno je upamćeno ime majora Dragutina Gavrilovića.
Major Gavrilović se negde oko 14.30 časova, vojnicima kojima je zapovedao - Drugom bataljonu, delovima Trećeg bataljona Desetog puka i delovima, odnosno ostacima, Sremskog dobrovoljačkog odreda Ignjata Kirhnera, poslednjoj odbrani srpske prestonice u Prvom svetskom ratu pred agresijom Nemaca, Austrijanaca i Madjara, obratio rečima: "(...) Vrhovna komanda izbrisala je naš puk iz brojnog stanja, naš puk je žrtvovan za čast Beograda i Otadžbine. Vi nemate više da brinete za živote vaše, oni više ne postoje. Zato napred u slavu! Za Kralja i Otadžbinu! Živeo Kralj! Živeo Beograd!"
Govor je održan na donjem Dorćolu, pred tadašnjom kafanom "Jasenica", koja se nalazila u ulici Cara Uroša, broj 65, na uglu sa tadašnjom Banatskom.
Usledio je juriš koji je austrijska artiljerija odbila, uz strahovite srpske žrtve, ali ma koliko žilava i herojska, odbrana Beograda oktobra 1915. godine, trajala je svega nekoliko dana.
Major Dragutin Gavrilović, čije je ime postalo neka vrsta simbola odbrane Beograda te 1915. godine, rođen je u Čačku maja 1882. godine.
Bio je učesnik svih oslobodilačkih ratova Srbije počev od 1912. odnosno Prvog balkanskog rata, preko Drugog balkanskog rata 1913. do Prvog svetskog rata 1914-1918. Drugi svetski rat proveo je kao ratni zarobljenik u zatočeništvu. Preminuo je jula 1945. u Beogradu. Vojničku karijeru okončao je u činu pukovnika, pošto mu nije uspelo da položi generalski ispit.
Gavrilovićevo obraćanje braniocima Beograda 1915. ostalo je upamćeno zahvaljujući svedočenjima poručnika Đorđa Roša, koji je i sam tada teško ranjen.
Tokom proleća 1916. godine po naredjenju nemačkog feldmaršala Augusta Makenzena, a u znak poštovanja hrabrim protivnicima, Nemci su srpskim vojnicima poginulim tokom odbrane Beogada 1915. godine, podigli spomenik, u Košutnjaku, s dvojezičnim natpisom: "Ovde počivaju srpski junaci".
Slično obeležje Nemci su podigli tokom okupacije i na Dunavskom keju, na mestu najkrvavijih borbi, na njemu je bilo zapisano: "Ovde počivaju sjedinjeni u smrti 260 nemačkih i 240 srpskih vojnika - ratnika palih u borbama oko Beograda 1915. godine".