USPEH NACIONALNOG OKUPLJANJA U FRANCUSKOJ Kakvi će biti odnosi Srbije i Francuske?

NACIONALNO OKUPLJANJE: UTICAJ NA ODNOSE SA SRBIJOM

Očekivani dolazak na vlast desničarske stranke Nacionalno okupljanje (RN) posle drugog kruga parlamentarnih izbora 7. jula, mogao bi da donese promene u odnosima Beograda i Pariza.

EPA-EFE/ANDRE PAIN

Sudeći prema političkom programu i izjavama predstavnika RN, Marin le Pen i Žordana Bardele, koji bi sa svojih 28 godina mogao da postane najmlađi premijer, Nacionalno okupljanje želi da vodi samostalnu politiku u okviru EU, da donekle suzi ovlašćenja Brisela, i da smanji učešće Pariza u vojnim aktivnostima NATO-a.

Odnosi Pariza i Beograda će verovatno ostati isti kada je reč o pristupanju Srbije Evropskoj uniji. Predsednik Emanuel Makron tvrdi da EU ne može da prihvati nove članice dok se iznutra ne reformiše. Marin le Pen želi efikasniju EU u kojoj je najvažniji suverenitet Francuske i manje imigranata, čak i onih iz novih članica EU.

Odnosi Srbije i Francuske poslednjih godina su obeleženi činjenicom da je Pariz 2008. godine među prvima priznavao kosovsku nezavisnost. Ekonomska saradnja je živnula 2017. godine davanjem koncesije francuskoj firmi Vansi da upravlja Međunarodnim aerodromom Nikola Tesla.

Tanjug/Sarah Meyssonnier/Pool via AP

Otvoreniji dijalog je nastupio jula 2019. godine, kada je trenutni predsednik Francuske Emanuel Makron posetio Beograd, i ukazao na istoriju dobrih odnosa, ali i na prijateljski odnos s predsednikom Srbije Aleksandrom Vučićem. Tada je potpisan niz sporazuma sa ciljem unapređenja ekonomske saradnje, uz planove da veća francuska preduzeća ulažu u  Srbiju. Makron je, između ostalog, hteo da francuske firme Egis i Alstom vrati u izgradnju beogradskog metroa.

Bio je to, u isto vreme, pokušaj Beograda da u Evropskoj uniji nađe novog saveznika, jer su odnosi s Berlinom bili na silaznoj putanji još od 2011. godine u vreme kancelarke Angele Merkel.

Budući odnosi bi mogli da zavise i od ličnih odnosa sa sadašnjom političkom liderkom Nacionalnog okupljanja Marin Le Pen.Stranka Nacionalno okupljanje je naslednica Nacionalnog fronta (FN), čiji je vođa bio Žan-Mari Le Pen, otac Marin Le Pen. Sadašnji predsednik Srbije mu je bio jedan od domaćina tokom posete Beogradu 1996. godine i tadašnjim političkim partnerima iz Srpske radikalne stranke.

NIZ USPONA I PADOVA

Kneževina Srbija i Kraljevina Francuska su uspostavile diplomatske odnose 1839. godine. Od tada su se razvijali pre svega kulturni odnosi, a veliki broj Srba je najviša znanja sticao na francuskim akademijama. U vreme krize na Balkanu zbog austroguarske okupacije i anektiranja Bosne i Hercegovine, procvetali su ekonomski odnosi, jer je Srbija tražila nova tržišta.

Odnosi Srbije i Francuske su prvi put zablistali 1914. godine. S početkom Prvog svtskog rata, Francuska je stala na stranu Srbije, i u njemu bila možda i najvažniji saveznik.

U periodu između dva svetska rata, Francuska je čuvala novostečeno prijateljstvo sećanjem na zajedništvo u ratu i razvojem odnosa u oblasti obrazovanja i kulture. Francuski jezik je u Jugoslaviji bio najzastupljeniji strani jezik.

Atentat na kralja Aleksandra u Marseju oktobra 1934. godine odneo je i važnog saveznika: od zalutalog metka stradao je ministar spoljnih poslova Luj Bartu, koji je činio značajan napor da svojoj zemlji približi Italiju, i da u isto vreme Jugoslaviji obezbedi dobre odnose s Italijom na štetu tada nacističke Nemačke.

UDALJAVANJE POSLE DRUGOG SVETSKOG RATA

Usledio je period kada su odnosi dve zemlje prolazili kroz niz uspona i padova.

Posle Drugog svetskog rata, Jugoslavija i Francuska su se našle na različitim stranama Gvozdene zavese, a legendarni francuski lider Šarl de Gol je bio ljut zbog nacionalizacije imovine francuskih preduzeća. Važan faktor kvarenja odnosa činilo je i suđenje Dragoslavu Draži Mihailoviću za ratne zločine tokom Drugog svetskog rata i njegovo pogubljenje 1946. godine.

Jugoslovenski predsednik Josip Broz Tito prvi put je posetio Francusku 1956. godine na poziv francuskog kolege Renea Kotija. Jugoslavija je, kao začetnica Pokreta nesvrstanih, 1960. godine podržala borbu Alžiraca za nezavisnost od Francuske. To je dodatno razljutilo Šarla de Gola i zahladnelo odnose.

NORMALIZACIJA ODNOSA

Uprkos tome, već od 1964. godine Francuska i Jugoslavija potpisuju bilateralne sporazume o trgovini, zaštiti investicija, izbegavanju dvostrukog oporezivanja, koji će tokom 1970-ih godina Jugoslaviji dodatno otvoriti vrata za saradnju s Evropskom ekonomskom zajednicom.

Odnosi Beograda i Pariza su tokom 1970-ih i 1980-ih godina napredovali najviše zbog uspešne ekonosmke saradnje, da bi novi vrhunac doživeli posetom predsednika Fransoa Miterana 1983. godine.

Printscreen

 

Krajem 1980-ih godina, Francuska je više pažnje posvećivala ujedinjenju Nemačke, ali je podržavala opstanak Jugoslavije, koja se tada raspadala. Poštujući pravila Evropske zajednice, priznala je nezavisnost Slovenije i Hrvatske, ali je Fransoa Miteran pokušavao da pronađe pravno rešenje za sporove u tada već načetoj Jugoslaviji. Evropska zajednica je uspostavila Arbitražnu komisiju o Jugoslaviji, koju je predvodio francuski pravnik Rober Badinter. Petočlana Badinterova komisija donela je niz mišljenja kojima je konstatovala da se Jugoslavija „raspala“.

KOSOVSKI PROBLEM

Sredinom 1990-ih godina, odnosi Francuske i Srbije/Jugoslavije su na silaznoj putanji. Pariz podržava pomirenje u Bosni i Hercegovini, i čak je domaćin konferencije na kojoj je ozvaničen Dejtonski mirovni sporazum.

Već tokom 1999. godine, francuski grad Rambuje je mesto u kojem se vode neuspešni pregovori Beograda i predstavnika kosovskih Albanaca. Usledio je napad NATO-a na Jugoslaviju, a Francuska je pokušavala da napade ograniči samo na vojne ciljeve, sprečavajući na primer rušenje mostova u Beogradu.

U periodu posle 2000. godine i pada s vlasti Slobodana Miloševića, Žak Širak je bio prvi šef države koji je decembra 2001. godine posetio Beograd. Odnosi su bili na uzlaznoj putanji sve do 2006. godine, kada su propali pregovori o statusu Kosova i Metohije u okviru Srbije. Francuska je 2008. godine, dok je predsednik bio Nikola Sarkozi, priznala kosovsku nezavisnost, što je dovelo do zahlađenja odnosa.

Sada su ti odnosi relativno dobri, a njihov razvoj bi mogao da zavisi od pravca koji buduća vlada u Parizu zauzme prema pitanjima proširenja EU, bilateralnih odnosa, i ekonomske saradnje dve zemlje.

PROČITAJTE KLIKOM OVDE NAJVAŽNIJE AKTUELNE VESTI