DANAS JE CRVENO SLOVO, SLAVIMO ĆIRILA I METODIJA: Evo šta je strogo zabranjeno činiti, a zašto je dobro čitati

Srpska pravoslavna crkva i njeni vernici danas proslavljaju prosvetitelje, braću Ćirila i Metodija. Praznik je u crkvenom kalendaru obeležen crvenim slovom, što znači da spada u zapovedne svetkovine.

Braća su rodom iz Soluna, od roditelja Lava i Marije. Stariji brat Metodije rođen je oko 815. godine, a najpre je bio visoki državni činovnik, a zatim upravnik slovenske kneževine u dolini Strume. Kao oficir je naučio slovenski jezik jer je deset godina proveo među makedonskim Slovenima.

Kasnije se povukao u manastir u gori Olimp, gde se zakaluđerio i postao iguman.

Mlađi brat Konstantin rođen je 826. ili 827. godine. Pokazivao je interesovanje i dar za nauku, te ga je carica Teodora dovela u Carigrad. Tu je s budućim carom Mihailom učio kod najboljih profesora i naučnika. Nakon školovanja postao je bibliotekar i arhivar Carigradske patrijaršije.

Ubrzo je otišao da na Velikoj školi u Carigradu predaje filozofiju. Kasnije se pridružio bratu u manastiru. Ali na zahtev hazarskog cara Kagana car Mihailo ih posla među Hazare da propovedaju hrišćanstvo. Nakon njihovog povratka u Carigrad, moravski knez Rastislav zatražio 862. godine od vizantijskog cara da mu pošalje misionare koji će širiti hrišćanstvo na slovenskom jeziku.

Car ih je poslao u Moravsku, jer se zainteresovao za vizantijski uticaj na slovenska plemena i za potiskivanje germanskog uticaja. Dok su se spremali za odlazak u Moravsku, Konstantin je sastavio azbuku glagoljicu s trideset osam slova, da bi na slovenski jezik preveo delove Svetog pisma, crkevene knjige i Jevanđelje. Smatra se da je ova azbuka nazivana “kirilovica” po svome tvorcu.

Kako su braću moravski knezovi dobro prihvatili, to je izazvalo nezadovoljstvo kod germanskih sveštenika, koji su već tu bili u svojim misijama. Mnogobrojne tužbe stizale su papi na rad Ćirila i Metodija jer su propovedali hrišćanstvo na slovenskom jeziku koji nije bio crkveni. Braća su se uputila kod pape u Rim da odbrane svoj rad. Za vreme boravka u Rimu Konstantin se razboleo. Stupivši u grčki manastir, pod monaškim imenom Ćirilo, umro je 14. februara 869. godine.

Nakon bratovljeve smrti, Metodije se vraća u Moravsku da nastavi započeti rad i da do smrti radi na utvrđenju vere Hristove među Slovenima. To je naljutilo germanske sveštenike, koji se ponovo žale papi, pa je Metodije morao u Rim. Tamo ga bacaju u tamnicu, iz koje ga posle tri godine izbavlja papa. Ubrzo potom Metodije je umro 6. aprila 885. godine.

Rad braće Ćirila i Metodija nastavili su njihovi učenici Gorazd, Kliment, Naum, Anđelar, Sava. Oni su sa svetim Klimentom kao episkopom na čelu, prešli Dunav i spustili se na jug, u Makedoniju, gde su iz Ohrida produžili među Slovenima posao, započeti Kirilom i Metodijem na severu. Na čelu razvoja slovenske pismenosti našli su se Kliment i Naum. Tu je osnovan niz manastira i škola u kojima je negovana tradicija Ćirila i Metodija u pogledu jezika i pisma.

Iz Makedonije staroslovenska pismenost se širila po Bugarskoj (u čijem je sastavu bila Makedonija). U istočnoj Bugarskoj, na dvoru cara Simeona u Preslavu, dolazi do odstupanja od Ćirilove i Metodijeve jezičke norme. Tu je najverovatnije došlo i do napuštanja grafičke tradicije Ćirila i Metodija – te je glagoljica zamenjena ćirilicom.

Narodna verovanja i običaji

Što se tiče narodnih verovanja, danas je crveno slovo i ne valja prati veš, usisavati po kući, niti raditi bilo kakve teške poslove. Takođe, preporučuje se da đaci i studenti danas čitaju knjige, jer će, kako se veruje, dobro učiti tokom cele godine. Dan slovenske pismenosti i kulture, 24. maj, ustanovljen je u čast Solunske braće - Ćirila i Metodija, tvoraca azbuke i gramatike. Dan sećanja na misionarstvo i vizionarstvo ove braće iz Soluna iz vremena jedinstvene hrišćanske crkve obeležava se i u drugim slovenskim zemaljama.