Naučite nešto novo: Od čega se sastoji i kako je nastala atmosfera?

Atmosfera planete Zemlje je sloj gasova koji okružuju planetu Zemlju i koji zadržava Zemljina gravitacija. Sadrži oko četiri petine azota i jednu petinu kiseonika, dok su količine ostalih gasova neznatne ili u tragovima. Atmosfera štiti život na Zemlji apsorbirajući ultraljubičasto sunčevo zračenje i smanjujući temperaturne ekstreme između dana i noći.

Oko pre 3.5 milijardi godina površina se dovoljno ohladila da se oblikuje zemljina kora koja se još uvijek sastojala od brojnih vulkana koji s ispuštali paru, ugljen-dioksid i amonijak. To je dovelo do stvaranja “druge atmosfere” koja je u početku bila sastavljena od ugljen-dioksida i vodene pare uz nešto azota ali praktički bez kiseonika.Ta je druga atmosfera imala ~100 puta više gasa od trenutne atmosfere. Uopšte, veruje se da je efekat staklene bašte, uzrokovan visokim nivoima ugljen-dioksida, čuvao Zemlju od smrzavanja.

Atmosfera naše planete štiti život na Zemlji apsorbirajući ultraljubičasto sunčevo zračenje i smanjujući temperaturne ekstreme između dana i noći. Atmosfera ne završava naglo. Ona polagano postaje rjeđa i postepeno nestaje u svemiru.

Ne postoji konačna granica između atmosfere i spoljašnjeg svemira. Tri četvrtine mase atmosfere nalazi se unutar 11 km od površine planete. U SAD-u se osoba koja putuje iznad visine od 80 km naziva astronautom i na ovoj visini lete svi  sateliti kao i  međunardna svemirska stanica.

Atmosferski sloj plinova pružaju se do visine od oko 800 km. Održava se tu privlačenjem Zemljine sile teže ili gravitacije. Veći deo se pruža se do visine od 16 km od Zemljine površine; iznad to nivoa količina plina polako opada s visinom dok ga ne ostane vrlo malo. Tu počinje tzv. vanjski ili svemirski prostor. Često kao granicu atmosfere i svemira uzima Karmanova linija na udaljenosti od 100 km od površine.

Atmosfera “skladišti i prenosi” vodu i plinove potrebne za život. Azot, je glavni plin po količini, zatim dolazi kisik, te male količine argona i ugljen dioksida.

Preciznije, po zapremini, suvi vazduh sadrži 78,09% azota, 20,95% kiseonika, 0,93% argona, 0,04% ugljen dioksida, i male količine drugih gasova.Atmosfera ima masu od oko 5,15×1018 kg,od kojih je tri četvrtine unutar oko 11 km od površine.

Biljke uzimaju ugljen dioksid iz vazduha, a izbacuju kiseonik. Kiseonik omogućuje gorenje; bez njega se stvari ne bi mogle zapaliti. Vodena para, koja stvara kišu, je takođe prisutna u atmosferi u različitim količinama. Ostali su plinovi u veoma malim količinama.

Prah se pojavljuje u atmosferi u obliku sitnih čestica čađi (ugljenik), kosmičkog praha od raspadnutih meteorita, čestica soli od isparene morske vode i biljnih spora (pomoću kojih se biljke razmnažaju). Čestice vodene pare mogu sakupiti unaokolo te sićušne čestice i stvoriti kišne kapi

Atmosferski pritisak je sila kojom težina vazduha pritišće na Zemljinu površinu. Pritisak opada s visinom jer što se više popnete nad vama je manje vazduha koji vas pritiska. Na nivou mora atmosfera vrši pritisak od oko 1 kg na kvadratni centimetar.

Da biste stekli pojam o toj sili podignite težinu od 1 kg i pokušajte zamisliti kako ta težina pritiska svaki kvadratni centimetar vašeg tela (ukupno oko 15 tona). Mi ne osećamo tu težinu zbog tekućina u našem telu koje vrše suprotni pritisak – iz tela prema vani

Temperatura i atmosferski slojevi su sledeći:

• Sloj atmosfere; Troposfera: od površine do 7 km ili 17 km ovisno o širini vremenskim faktorima, temperatura se smanjuje s visinom
• Sloj atmosfere; stratosfera: od 7–17 km do oko 50 km, temperatura se povećava s visinom
• Sloj atmosfere;mezosfera: od oko 50 km do 80–85 km, temperatura se smanjuje s visinom
• Sloj atmosfere; termosfera: od 80–85 km do 640+ km, temperatura se povećava s visinom
• I na kraju egzosfera: od 800 do 3000 km, vazduh je redak skoro kao vakuum.
• Granice među tim slojevima nazivaju se tropopauza, stratopauza i mezopauza. Prosječna temperatura atmosfere na površini Zemlje iznosi 14 °C.

Dok područja u atmosferi nazvana su na sledeći način:

• jonosfera — područje koje sadrži jone: približno odgovara mezosferi i termosferi do 550 km.
• egzosfera — iznad jonosfere gde atmosfera nestaje u svemiru.
• magnetosfera — područje gde je magnetsko polje Zemlje u interakciji sa sunčevim vetrom. Prostire se desetinama hiljada kilometara, s dugačkim repom okrenutim od Sunca.
• ozonski omotač — ili ozonosfera, približno 10—50 km, gdje se nalazi stratosferski ozon. Treba se napomenuti da je čak i unutar ove regije ozon prema obimu manja sastavnica.
• gornja atmosfera — područje atmosfere iznad mezopauze.
• Van Alenovi pojasevi zračenja — područja gde čestice sa Sunca postaju koncentrisane.

PROČITAJTE KLIKOM OVDE NAJVAŽNIJE AKTUELNE VESTI