"EH, DA VAM JE STALJIN ŽIV..." Za mnoge je bio tiranin, a evo kako ga Rusi danas doživljavaju

Josif Staljin je jedna od najspornijih ličnosti kako u ruskoj tako i svetskoj istoriji. Za jedne on je pobednik i neosporno veliki državnik, za druge - tiranin. Međutim, iako se oko lika i dela bivšeg vođe SSSR-a i dalje vodi rasprava, u anketama o najbitnijim istorijskim ličnostima on nesumnjivo zauzima najviša mesta.

Danas se navršava 145 godina od rođenja Staljina i bez obzira kako se prema njemu odnosili, njegovo ime je u istoriji upisano velikim slovima.

Josif Čelični

Staljin je rođen je u Goriju (današnja Gruzija), u Tifliskoj guberniji Ruske carevine 18. decembra 1878. godine. Pravo ime mu je Josif Visarionovič Džugašvili, a nadimak "Staljin" (od ruske reči "stalj" - čelik) počeo je da koristi 1912.

Svoju političku delatnost započeo je sa 20 godina kada postaje član Ruske socijaldemokratske radničke partije (RSDRP). Boljševicima se priključio 1903, a 1912. godine po inicijativi Vladimira Lenjina počeo je da učestvuje u radu Centralnog komiteta RSDRP, koji će postati poznatiji kao CK Komunističke partije Sovjetskog Saveza (CK KPSS).

Već krajem 20-ih godina prošlog veka držao je državnu vlast u svojim rukama. Pod njegovim rukovodstvom dolazi do radikalnih promena u Sovjetskom Savezu: sprovođenje industrijalizacije, kolektivizacije, stvaranje "socijalističke" kulture i, kao rezultat, izgradnja socijalizma. Tada je u SSSR-u bio stvoren i "kult ličnosti" Staljina. Nikita Hruščov, tada budući lider SSSR-a 1956. godine nastupiće na 20. kongresu KPSS sa izveštajem "O kultu ličnosti i njegovim posledicama" posle čega uloga Staljina u životu Sovjetskog Saveza počinje da splamsava.

"Najteže" dane lik Staljina, kao sve što je vezano za SSSR, doživljava nakon raspada Sovjetskog Saveza s dolaskom novog, "demokratskog" talasa koji se ugledao na Zapad i prezirao sve istočno, uključujući i bivše lidere zemlje. Devedesetih godina prošlog veka počinje da se formira negativna slika SSSR-a, a pogotovo Staljina koji je bio predstavljen kao tiranin koji je "ubio pola stanovništva u logorima".

Iako Josif Džugašvili nije bio cvećka, za većinu dela i govora koje mu pripisuju ili nema dokaza ili je dokazano da je reč o neistini. Propaganda antistaljinizma u novije vreme među mladima u Rusiji takođe postoji. Popularnost dobija izraz: "Što je mlađi bloger, to je gore živeo za vreme Staljina".

Međutim, poslednjih nekoliko godina situacija se menja pre svega zahvaljujući izmenama u obrazovanju. Uticaj zapadnih zemalja na lekcije u udžbenicima, njihova uloga u izdavanju udžbenika i samim tim formiranja negativnog odnosa prema ruskoj istoriji svedena je na minimum. Rusija je počela više pažnje da posvećuje lekcijama o svojoj bogatoj istoriji i na koji način se ona prezentuje mladim naraštajima. Na taj način, i bez mešanja stranih sila, stanovništvo treba samo da oceni delatnost svojih istorijskih ličnosti.

Još jedan od dokaza veličine sovjetskog vođe je i izraz u narodu "Stalina na vas net" (Eh, da vam je Staljin živ), koji Rusi često koriste kada nešto ne ide kako treba.

Koliko je zaita popularan Staljin?

Iako će narod Rusije teško ikada doći do konsenzusa oko lika i dela Josifa Džugašvilija, postoji pregršt razloga koji ga svrstavaju među najpopularnije ličnosti u istoriji Rusije.

Tokom vladavine Staljina SSSR je pobedio u Drugom svetskom ratu, dobio mesto u novoformiranom Savetu bezbednosti UN, dobio nuklearno naoružanje koje je omogućilo Moskvi da postane svetska sila, dok se ekonomija vratila na predratni nivo za samo deset godina, iako lično Staljin to nije doživeo. Upravo su to glavni razlozi zbog kojih on uliva poverenje većini građana Rusije.

Prema istraživanju nevladine istraživačke organizacije "Levada centar" iz 2017. Godine pod nazivom "Najistaknutiji ljudi svih vremena", Josif Staljin je ubedljivo prvi sa 38% glasova, dok su drugo mesto podelili Vladimir Putin i Aleksandar Puškin sa 34% glasova.

Ista organizacija je sprovela istraživanje javnog mnjenja 2019. godine, pitavši građane koliko Rusa odobrava Staljina. Anketa je pokazala da je ukupan nivo pozitivnog stava prema sovjetskom lideru dostigao maksimum: svaki drugi učesnik ankete (51%) izjavio je da se divi Staljinu, poštuje ga ili saoseća sa njim. Najznačajnije porast (za 12%) uočen je kod pojma "poštovanja" – koje prema Staljinu deli 41% ispitanika. Udeo onih koji imaju negativan stav prema Staljinu, doživljavaju iritaciju, strah ili gađenje, je tri puta manji i iznosi 14%.

Sveruski centar za proučavanje javnog mnjenja je 2022. godine predstavio podatke istraživanja koje je naručio Sveruski projekat "Mnogo narodnosti – jedna domovina" o kulturnim simbolima Rusije i doprinosu zemlje svetskoj kulturi i nauci. U kategoriji "Simboli Rusije" prva tri mesta su zauzeli Aleksandar Puškin (21% glasova), Petar I (20%) i Josif Staljin (17%).

PROČITAJTE KLIKOM OVDE NAJVAŽNIJE AKTUELNE VESTI