IKONA SVETSKOG FILMA Alen Delon - Policajac, gangster i samuraj sa anđeoskim licem

Nakon duge karijere koja mu je donela legije obožavalaca – ali i mnoge kritičare – francuski glumac Alen Delon ostavlja bogat filmski opus, uključujući neka od velikih klasika svetske kinematografije. Mračan glumački stil, sa izgledom koji mu je doneo nadimak „anđeosko lice“, obeležava njegovu trajnu umetničku zaostavštinu – iako je Delonova reputacija ponekad bila narušena njegovim često turbulentnim privatnim životom. France24.com se osvrnuo na jednog od džinova francuske kinematografije – od Delonovog zapanjujućeg uspona do zvezda do razočaranja koje je njegova persona izazvala kod dela javnosti.

Nekoliko meseci nakon što je stekao slavu u svojim ranim filmskim ulogama, Alen Delon je bio predmet interesovanja nekih od najvećih autora evropskog filma, koji su ga kasnije angažovali za neka od najcenjenijih dela u istoriji kinematografije.

Foto: printscreen/TikTok

Godine 1960, italijanski reditelj Lukiño Visconti je angažovao Delona u filmu "Roko i njegova braća" – dubokom socijalno-realističkom delu o nevoljama porodice iz ruralnog južnog Italije dok pokušavaju da pronađu svoje mesto u industrijskom severu – koje je nagrađeno velikom nagradom žirija na Filmskom festivalu u Veneciji. Dve godine kasnije, još jedan poznati italijanski reditelj, Mihaelandželo Antonioni, režirao je Delona u filmu "Eklipsa" – osvajajući još jednu veliku nagradu žirija, ovaj put na Filmskom festivalu u Kanu.

Godine 1963. Delon je igrao kao Tancredi, omiljeni i šarmantni nećak princa od Saline, u Viscontijevoj raskošnoj adaptaciji remek-dela Đuzepea Tomazija di Lampeduze "Lepard". Ovaj film je tada osvojio Zlatnu palmu.

Te iste godine, Delon je prvi put radio sa glumcem Žanom Gabinom u filmu "Svaki broj može da pobedi", gde su mlada zvezda i etablirani ikona velikog platna igrali kriminalni dvojac koji planira pljačku kazina u Kanu. Najpoznatiji anglofonskoj publici po tumačenju inspektora Maigrea iz romana Žorža Simenona i sa dugom karijerom koja seže unazad do predratnog perioda, Gabin je bio svojevrsni uzor Delonu.

"Svaki broj može da pobedi" nije samo dobio kritičko priznanje već i komercijalni uspeh – prodat je u 3,5 miliona primeraka. Međutim, kada je Delon pokušao da se probije na ultimativno tržište – u SAD – njegova tri holivudska filma doživela su komercijalne neuspehe, uprkos prisustvu zvezda kao što je Din Martin. Neinspiran projektima koji su mu potom ponuđeni, francuska zvezda se vratila u Evropu.

Foto: Shutterstock

Alen Delon, italijanski reditelj Lukiño Visconti i Romi Šneider na izvođenju engleske renesansne drame ’Tis Pity She’s a Whore, 30. mart 1961. Alen Delon, italijanski reditelj Lukiño Visconti i Romi Šneider na izvođenju engleske renesansne drame ’Tis Pity She’s a Whore, 30. mart 1961. © AFP

Policajac, gangster i samuraj

Nakon povratka u Francusku, Delon se ponovo povezao sa nekim starim poznanicima. Godine 1969. on i nemačko-francuska glumica Romi Šneider – sa kojom je bio u vezi od 1959. do 1963. – igrali su par obavijen u seksualnoj ljubomori u filmu "Bazen". Te godine se takođe ponovo sastao sa Gabinom i Anrijem Vernejilom, rediteljem filma "Svaki broj može da pobedi", u francuskom gangster filmu "Sicilijanska klan".

Međutim, početak njegove saradnje sa titanom nove scene Žan-Pjer Melvilom proizveo je najimpresivniji film Delonove karijere: neo-noir remek-delo "Samuraj", u kojem je njegov "anđeoski" izgled stvarao snažan kontrast sa ulogom usamljeničkog, metodičnog ubice. Delon i Melvil su zajedno snimili još dva filma, "Crveni krug" i "Policajac" – poslednja dva filma koje je Melvil napravio; oba sa izraženim mračnim tonom.

U isto vreme, Delon je počeo da preuzima produkcijske uloge, na kraju proizvodeći četrdeset filmova tokom svoje karijere. Ipak, tek 1981. godine je preuzeo ulogu reditelja u krimi trileru "Za skrovište policajca". Režirao je još jedan film, "Le Battant", 1983. godine.

Ali, uprkos neospornom profesionalnom uspehu tokom celog života, Delon je od 1968. godine bio obavijen oblakom sumnje. Te godine njegov telohranitelj Stevan Marković pronađen je mrtav u otpadu. Kasnije je pronađeno pismo Markovića upućeno njegovom bratu u kojem se navodi: "ako budem ubijen, to je 100 procenata krivica Delona i njegovog kumstva Françoisa Markantonija" – potonjeg korsikanskog gangstera. Iako su policija dugo sumnjala u njihovu umešanost u Markovićevu smrt, Delon i njegova tadašnja supruga Natalija nikada nisu optuženi.

Foto: Shutterstock

Do kraja 1980-ih, Alen Delon je već imao tridesetogodišnju karijeru iza sebe. Međutim, uprkos svemu što je postigao tokom te karijere, počeo je da se pojavljuje u sve većem broju neuspešnih filmova kako je ulazio u kasnije faze svoje karijere.

Tokom 1990-ih godina, igrao je u nekoliko komercijalnih filmova, kao što su "Dancing Machine" i "Povratak Kazanove". Nakon nekoliko neuspeha – koji su kulminirali filmom "Dan i noć", koji je režirao francuski filozof Bernard-Henri Lévy – Delon je 1997. godine najavio povlačenje iz filma, iako je nastavio da prihvata povremene uloge.

Ipak, upravo u tom periodu Delon je bio odlikovan nekim od najprestižnijih priznanja koja političke i kulturne institucije mogu da pruže. Godine 1991. tadašnji francuski predsednik Fransoa Miteran dodelio mu je orden viteza Legije časti. Četrnaest godina kasnije, Miteranov naslednik Žak Širak unapredio ga je u čin komandanta zbog njegovog "doprinosa umetnosti svetskog filma".

Nije samo francuska država nagradila Delona. Godine 1995. Berlinski filmski festival dodelio mu je Zlatnog medveda za životno delo. Zatim je 2019. godine Filmski festival u Kanu dodelio Delonu Palme d'Honneur. Međutim, društvene norme su se značajno promenile između ova dva priznanja. Odluka Kanu da ga odlikuje izazvala je ogorčenje, posebno među feminističkim organizacijama koje su ga kritikovala zbog javno izrečenih "rasističkih, mizoginih i homofobičnih" komentara.

Zaista, veliki deo javnosti se već udaljio od Delona, čija su navodna povezanost sa kriminalnim svetom, navodno prijateljstvo sa bivšim liderom Nacionalnog fronta Žan-Mari Le Penom i reakcionarske izjave o ženama i homoseksualcima značajno uticali na njegovu reputaciju.

Godine 2008. pojavio se na velikom ekranu poslednji put, u komercijalnoj fantaziji "Asteriks na Olimpijadi". Možda nije iznenađujuće što ovaj film nije imao uzbudljivu egzistencijalnu angustiju "Samuraja" niti raskošnu, lenjivu melanholiju "Leparda". S druge strane, ovaj film je omogućio Delonu da iskoristi svoj javni imidž kao pomalo megalomana, u ulozi Julija Cezara.

Ikona globalne kinematografije

I pored sve što je bio kontroverzan, Alen Delon i dalje ostaje ikona u umetničkim krugovima, sa eklektičnim nizom istaknutih ličnosti, uključujući Sofiju Kopolu, Kventina Tarantina, Madonu i Marijanu Fejtful, koje nastavljaju da mu odaju počast.

U francuskoj popularnoj kulturi, još uvek se smatra jednim od džinova svetske kinematografije, zahvaljujući hipnotičkoj, enigmičnoj lepoti njegovih izvođenja – osobinama koje su takođe doprinele komercijalizaciji njegovog imidža, najpre u slučaju Diora, koji koristi njegovu sliku u reklamama za kolonjske vode, i brendu cigareta koji se prodaje u Kambodži i koji nosi njegovo ime već godinama.

Čini se da je Delon bio svestan svog ikonografskog statusa, s obzirom na povremenu sklonost da se upušta u treće lice. Međutim, govorio je u prvom licu kada se osvrnuo na svoju karijeru dok je primao Palme d'Honneur: „Kada sam započeo svoju karijeru, znao sam da je najteže trajati, i trajao sam 62 godine. Sada znam da je najteže otići, jer znam da ću to učiniti,“ rekao je kroz suze.

 

PROČITAJTE KLIKOM OVDE NAJVAŽNIJE AKTUELNE VESTI